بدون تردید معماری کبوتر خانه ها در ایران از مظاهر هنری محسوب میشود

این ابداع بینطیر که به نوعی مکانی امن برای تجمع هزاران کبوتر بود از قدمت چند صد ساله برخوردار بوده که هنوز تعدادی از این سازه ها در چندین شهر و مناطق گوناگون ایران در معرض دید عموم هستند

کبوتر خانه ها از بافت معماری اندیشمندانه ی ایرانی با نگاه مدبرانه به علم زیست شناسی و هماهنگی با تغییرات محیط زیستی بهره مند بودند. این سازه های تماشایی معمولا با گل رس ، آجر ، گچ و آهک ساخته می شدند . نمای ظاهری آنان از برج های استوانه ای شکل با دیواره های داخلی ویژه طراحی شده بودند و ارتفاع برج ها با توجه به مقیاس کاربردی در مناطق گوناگون تا ۳۰ متر می رسید.

از نوآوری های ایرانی در این سازه ها تعبیه نمودن انبوهی از سوراخ های هم اندازه ، هم شکل در دیواره های داخلی بود که با شیب حساب شده ای به سمت حفره ی درون برج ها متمایل بودند. از این حفره ها یا گودال ها برای انبار نمودن فضله ی کبوتران جهت تولید کود ارگانیک بهینه برداری می شد که به مصرف کشاورزی و زراعت میئرسید.

کبوتر خانه ها به سان یک دژ از ورود روباه ، مار، گربه،ممانعت نموده و به عبارتی ار یک معماری خلاقانه برای تامین سلامتی و امن این پرنده برخوردار بود

البته در مناطق خشک و گرمسیر با ایجاد و احداث چاه و جریان آب در جوار چنین سازه ها ابشخورهائی نیز برای مصرف کبوتران در طراحی منظور می شد. کبوتر خانه ها گنجایش تجمع هزاران کبوتر را داشتند که بنا به اندازه ی سازه تا ۴۰۰۰۰ کبوتر را در خود جا می دادند

کتاب ۱۰۰ نوآوری از پارس
به زبان انگلیسی و فارسی
نادر سعیدی

100 Innovations from Persia
In English & Persian
Nader Saeedi