مجموعه دژ-معبد نوشیجان در 20 کیلومتری شمال غرب ملایر و بر فراز تپه‌ای به ارتفاع حدود 40 متر قرار گرفته است و برای کسانی که به تاریخ و بناهای باستانی علاقمندند مقصد جذابی به شمار می‌رود. چیزی در حدود 6 فصل کاوش بر روی این محوطه صورت گرفته است که در نتیجه آن نشانه‌هایی از 3 دوره تاریخی به دست آمد؛ پارت‌ها، هخامنشیان و مادها. به طور کلی می‌توان گفت قدمت این مجموعه به چیزی در حدود 2800 سال پیش بازمی‌گردد.
بر روی تپه نوشیجان سازه‌هایی مانند دو آتشکده، تالار ستون‌دار موسوم به آپادانا و چند اتاق و انبار وجود دارد و علاوه بر این‌ها، بخش‌هایی از دژ و حصار باستانی این مکان نیز هنوز برجای خود باقی‌ست. بناهای نوشیجان مهم‌ترین نیایشگاه مادها به حساب می‌آمدند و از نظر معماری نمونه‌های منحصربه‌فرد و نادری هستند. همچنین در این محوطه تاریخی نمونه‌هایی از نخستین پول‌های بشری از جنس نقره به دست آمد که به احتمال زیاد به دوران مادها تعلق دارند.
مجموعه نوشیجان چندسالی ست که به عنوان یک منطقه نمونه گردشگری معرفی شده و نامش در فهرست میراث ملی کشورمان نیز به چشم می‌خورد. به شما پیشنهاد می‌کنیم اگر گذرتان به شهرستان ملایر افتاد، بازدید از این مجموعه ارزشمند تاریخی را از یاد نبرید.
