چهارشنبه سوری؛ از جشن های باستانی ایران
چهارشنبه سوری، جشنی پر از شور و لذت و شادمانی است که در شب آخرین چهارشنبه سال برگزار می‌شود و مقدمه‌ای برای استقبال از سال نو به حساب می‌آید.
چهارشنبه سوری، یکی از جشن‌های سنتی ایرانی است که در غروب آخرین سه‌شنبه سال خورشیدی و پیش از فرارسیدن نوروز برگزار می‌شود و شامل رسوم مختلفی از آتش‌افروزی و آتش‌بازی تا خوردن آجیل مشکل‌گشا، دورهمی‌های خانوادگی، قاشق‌زنی و… می‌شود که برخی از این آداب‌ورسوم به فراموشی سپرده شده‌اند
چهارشنبه سوری از پرشورترین رسوم مقدماتی نوروز در اقصی نقاط ایران است که آتش، مهم‌ترین عنصر آن به شمار می‌رود و نامش نیز از شعله‌های آتش گرفته شده است؛ هرچند که امروزه استفاده از مواد آتش‌زا و انفجاری، این جشن را به مراسمی پرمخاطره تبدیل کرده است که صدمات جسمی و حتی مرگ افراد را در پی دارد. این جشن وابسته به هیچ مذهب یا قومیتی نیست و از مسلمان تا زرتشتی، مسیحی و… در این جشن شرکت کرده و آن را از نسلی به نسل دیگر منتقل
می‌کنند
این مراسم در کشورهای دیگری همچون جمهوری آذربایجان، افغانستان، ترکیه و همین طور توسط ایرانیان مقیم خارج از کشور نیز جشن گرفته می‌شود
این جشن در مناطق مختلف ایران نام‌های مختلفی همچون گول گوله چهارشنبه (گیلان)، چوارشمه کوله (کردستان)، چارشمبه-سُرخی (اصفهان)، كوله چهارشنبه (قزوین) و… دارد و با وجود وجه اشتراک بین آن‌‌ها، هر منطقه چهارشنبه سوری را با آداب‌ورسوم خاص خود برگزار می‌کند
چهارشنبه سوری چه روزی است؟
چهارشنبه سوری برخلاف اسمش از غروب آخرین سه‌شنبه اسفند هر سال آغاز می‌شود و تا پاسی از شب ادامه می‌یابد. چهارشنبه سوری سال ۱۴۰۱ مصادف با روز سه‌شنبه ۲۴ اسفند است
چهارشنبه سوری در شاهنامه
در شاهنامه نیز می‌توان ردپای چهارشنبه سوری را پیدا کرد؛ به‌عنوان مثال در داستان رزم بهرام چوبینه با پرموده پسر ساوه‌شاه، یک ستاره‌بین به بهرام پند می‌دهد:
ستاره‌شمر گفت بهرام را که در «چارشنبه» مزن کام را
اگر زین بپیچی گزند آیدت همه کار ناسودمند آیدت
یکی باغ بد در میان سپاه از این روی و زان روی بد رزمگاه
بشد «چارشنبه» هم از بامداد بدان باغ کامروز باشیم شاد
ببردند پرمایه گستردنی می و رود و رامشگر و خوردنی
….
ز جیحون همی آتش افروختند زمین و هوا ار همی سوختند
شیراز
در شهر شیراز علاوه بر روشن‌کردن آتش، رسم‌هایی نظیر فال‌گوشی، دودکردن اسفند و گرداندن نمک دور سر همراه با خواندن وردهای خاص، رواج داشته است
در این شب طبق یک رسم دیرینه، دختران دم‌بخت ابریشم هفت رنگی را به کمر می‌بستند و صبح روز بعد از کودک نابالغی می‌خواستند که با بازکردن این پارچه ابریشمی، بخت بسته‌شان را باز کند. دختران جوان همچنین برای بخت‌گشایی به محل معروفی به نام «خانه سید ابوتراب» در کوچه شیشه‌گرها می‌رفتند و زیر درخت کهنسال آن خانه، حلوا می‌پختند و بین افراد مستمند تقسیم می‌کردند. طبق گفته ابوالقاسم فقیری در کتاب «آداب و رسوم نوروزی در فارس»، دختران دم‌بخت در شب چهارشنبه‌سوری برای بخت‌گشایی به زیارت حضرت احمد ابن موسی شاهچراغ (ع) می‌رفتند. یکی از رسم‌های دیگر مردم شیراز برای برآورده‌شدن حاجت، درست‌کردن حلوا پای منبر مسجد جامع شیراز بود.
شیرازی‌ها ارادت ویژه‌ای به حضرت حافظ دارند و از همین رو در دورهمی شب چهارشنبه سوری، به دیوان حافظ تفال می‌زنند که به آن «فال دوره» گفته می‌شود.
کردستان
در سه‌شنبه آخر سال، در صورت مساعدبودن هوا، مردم به دشت و صحرا می‌روند و در بالاترین نقطه کوه آتش روشن می‌کنند. علاوه بر این، در مکان مناسبی آتش بزرگی به راه می‌اندازند و به رقص محلی و پایکوبی دور آتش مشغول می‌شوند. رقص کردی بخشی جداناپذیر از مراسم چهارشنبه سوری است.
Chaharshanbeh Suri or Charshanbeh Suri ( lit. ’The Scarlet Wednesday’), is an Iranian festival of the fire dance celebrated on the eve of the last Wednesday of the year, of ancient Zoroastrian origin. It is the first festivity of the Nowruz Celebrations festival (the Iranian New Year)
