
وودی آلن متولد 1 دسامبر 1935 کمدین، بازیگر، کارگردان، نویسنده و موسیقیدان آمریکایی است. آلن فعالیت حرفهای خود را به عنوان نویسنده کتابهای طنز و سپس یک کمدین روی صحنه آغاز کرد و سپس در دههٔ ۶۰ میلادی فعالیت فیلمسازی خود را آغاز کرد. وی ۱۹ بار نامزد اسکار و چهار بار برنده آن شدهاست که این جوایز شامل یک جایزه اسکار بهترین کارگردانی برای فیلم آنی هال و سه جایزه اسکار بهترین فیلمنامه غیراقتباسی است.
وودی آلن اول دسامبر سال ۱۹۳۵ در بروکلین نیویورک در یک خانوادهٔ یهودی ثروتمند متولد شد. او هشت سال از دوران کودکیاش را در مدرسهٔ یهودیان سپری کرد، پس از آن در دبیرستانی به نام میدوود به تحصیلاتش ادامه داد. در آن زمان موهای قرمز رنگ او باعث شده بود تا در بین دوستان و هم کلاسی هایش به «قرمز» معروف شود. آلن با هدف کسب درآمد، به نوشتن قطعات طنز و فروش آنها همت گمارد. این قطعات در ستونهای طنز روزنامهها به چاپ میرسید.
پس از آن در سال ۱۹۵۳ در دانشگاه سینمایی نیویورک ثبت نام کرد و بلافاصله در دورهای به نام «تولیدات سینمایی» مردود و مجبور به ترک دانشگاه شد. از آن پس به مدت دو سال با دستمزدی معادل هفتهای ۲۰ دلار، به نویسندگی برای کمدینی به نام دیوید آلبر (David Alber) مشغول بود. سپس وارد تلویزیون شد و به نوشتن متون برنامههای تلویزیونی پرداخت. آلن که از نوجوانی نواختن کلارینت را آغاز کرده بود با ورود به برنامههای تلویزیونی، اسم کوچک وودی هرمن نوازنده مشهور کلارینت را بر خود نهاد.
آلن به مدت پنج سال در تلویزیون به فعالیت پرداخت و در نهایت تصمیم گرفت استعدادش را در زمینه بازیگری نیز امتحان کند. اولین حضور او در مقام بازیگر در سال ۱۹۶۰ در کلوپی در منهتن بود. شخصیت کمدی متفاوت و خلاق باعث شد که به سرعت نگاهها به سوی او معطوف شوند. در سال ۱۹۶۳ او به عنوان مهمان در اغلب برنامههای گفتگوی تلویزیونی ظاهر میشد.
در آلبوم Stand-Up Comic وودی آلن یکی از بهترین کارهایش را ارائه کردهاست. او تجربهٔ پنج سال کار در تلویزیون را با فعالیتهایش در برنامههای طنز به هم آمیخت و در یک محصول گرد آورد. توازن و اعتماد موجود در صدایش به زیبایی با شنونده ارتباط برقرار میکند. این آلبوم چکیده فعالیتهای او بین سالهای ۱۹۶۴ تا ۱۹۶۹ است. عصبیبودن به عنوان مشخصه دائمی این شخصیت در جای جای سخنانش قابل لمس است.
نخستین فیلمنامه او «تازه چه خبر پوسیکت؟» و نخستین فیلمی که کارگردانی کرد «چه خبر، تایگر لیلی؟» است.
«چه خبر، تایگر لیلی؟» در اصل فیلمی ژاپنی بود که وودی آلن فقط با گفتار خندهآوری آن را دوبله کرد. در واقع نخستین حضور او در جایگاه کارگردان به معنای رایج خود، فیلم «پول را بردار و فرار کن» بود. بعد در فیلم «دوباره بنواز، سام» بازی کرد و در ۱۹۷۷ با تولید و بازی در «آنی هال» دورهٔ تازه و مهمی را در کار خود آغاز کرد.
در سال ۱۹۵۴ وودی آلن که نوزده سالش بود با «هارلین روزن» شانزده ساله ازدواج کرد. این دو در سال ۱۹۵۹ از یکدیگر جدا شدند. چندی بعد، روزن از آلن بابت تصویر نادرستی که از او در مصاحبههای تلویزیونیاش ارائه کرده بود شکایت کرد. همسر دوم آلن، «لوئیز لسر» بود که در سال ۱۹۶۶ با یکدیگر ازدواج کردند و در سال ۱۹۶۹ از یکدیگر جدا شدند.
در سال ۱۹۷۰ آلن وارد رابطه عاشقانهای با «دایان کیتون» شد. این رابطه بعد از یک سال به پایان رسید، اما کیتون در تعدادی از فیلمهای آلن از جمله آنی هال بازی کرد و به خاطر این فیلم موفق به دریافت جایزه اسکار بهترین هنرپیشه زن شد. گفته میشود فیلمنامه این فیلم مشخصاً برای دایان کیتون نوشته شده که نام واقعی او دایان هال است. «مارشال مک لوهان» نظریهپرداز دهکده جهانی هم در این فیلم یک نقش کوتاه و حاشیهای بازی کرد.
«میا فارو»، شریک بعدی زندگی آلن، بعد از ۱۲ سال در سال ۱۹۹۲ از او جدا شد و بیان داشت که آلن از دخترش، «دیلن»، هنگامی که هفت سال داشته سوء استفاده کردهاست و با دخترخواندهاش، «سون-یی پرون» نیز رابطه دارد. البته اتهامات وارده از طرف فارو همچنان در هالهای از ابهام است. پس از آن آلن و پرون این رابطه را تأیید و در سال ۱۹۹۷ با هم ازدواج کردند.
وودی آلن در یک مصاحبه در سال ۲۰۰۸ خود را به عنوان یک «بیخدای مبارز فرویدی» توصیف میکند.