فیلم ، سقوط هیتلر به عنوان یک انسان

فیلم سقوط بر اساس کتاب پناهگاه هیتلر نوشته تراودل یونگه(خاطرات منشی هیتلر).

سقوط تنها روایت فروپاشی یک رژیم یا سرنگونی یک رهبر نیست، این فیلم در عین حال، و بیش از آن، روایت پوسیدگی درونی یک نظام خودکامه، شکست کامل ایدئولوژیک و انحطاط اخلاقی همه جانبه آن است.

این فیلم آلمانی که در دنیا بسیار مورد توجه واقع شد و توانست نامزد بهترین فیلم خارجی اسکار نیز بشود داستان، دو هفته آخر زندگی «پیشوا» یعنی از ۱۷ تا آخر آوریل سال ۱۹۴۵ میلادی را در سنگر زیرزمینی فرماندهی هیتلر به تصویر کشیده است. در این مرحله، فیلم از فرو ریختن ماشین نظامی و دستگاه سیاسی عظیم رژیم نازی آلمان و سقوط اخلاقی آن پرده بر می دارد.

(هانا آرنت با ژرف بینی خاص خود گفته بود که نازیسم بیش از هر چیز پدیده ای مبتذل است. اگر این رژیم تا این حد در قتل و کشتار بی باک نبود، بی تردید مایه تمسخر و خنده می شد. چارلی چاپلین (در فیلم کمدی دیکتاتور بزرگ) این وجه از فاشیسم را تا آخرین حد به نمایش گذاشته و به تمسخر گرفته است. در گوشه و کنار فیلم سقوط نیز می توان نمونه های گویایی از سخافت و ابتذال ناسیونال سوسیالیسم را مشاهده کرد.)

“پیشوا” مثل موشی ترسان از اتاق بیرون می خزد. از آن جاه و جبروت، نطق های تهدیدآمیز و حملات رعب انگیزی که سراسر جهان را به وحشت افکنده بود، دیگر خبری نیست. او اینک مردی فرتوت و افسرده است با پشت خمیده و گامهای لرزان. در دنیا شاید تنها یک هنرپیشه بود که می توانست این نقش دشوار را چنین استادانه ایفا کند: برونو گانس.

جهان بینی نازی بر پایه برتری ملت آلمان استوار بود. اما هیتلر پس از ناکامی های نظامی و به ویژه پس از سوء قصدهایی که به جان او شد، همین ملت را آماج کینه و نفرت خود قرار داد! او در آخرین روزهای زندگی، در عربده های جنون آمیزش فریاد می زد: “اگر ملت آلمان لیاقت پیروی از ایده های مرا نداشته، پس همان بهتر که نابود شود!” گوبلز وزیر تبلیغات رژیم نازی این ملت گرایی بدون ملت را روشن تر، و البته ابلهانه تر، بیان می کند: در راه رسیدن به افتخارات ملی می توان کل ملت را قربانی کرد……….

اما امروز آلمان وجود دارد، و این واقعیت زنده، بیهودگی و نادرستی تمام آن نظریات سخیف را آشکار می کند. آلمان امروز، بدون ناسیونال سوسیالیسم، و به یمن یک نظام جمع گرای دموکراتیک به کشوری آباد و شکوفا بدل شده است. ماشین ترور و اختناق نتوانست آلمان را به سربلندی و افتخار برساند. درست برعکس، با درهم شکستن آن ماشین اهریمنی بود که ملت آلمان به عزت و احترام دست یافت.

ترجمه: پریا لطیفى خواه

منبع سینما وادبیات