بمناسبت سالروز هشتصد و هشتاد و نهمین سال تولد فیلسوف ایران حکیم عمر خیام نیشابوری
اسکار وایلد کتاب داستانی و فلسفی خود ” تصویر دوریان گری ” را بر مبنی یکی از رباعیات حکیم عمر خیام نوشته است
گردون نگری زقد فرسوده ماست
جیحون اثری ز اشک پالوده ماست
دوزخ شرری زرنج بیهوده ماست
فردوس دمی زوقت آسوده ماست…..
خیام نیشابوری، ا فیلسوف، ریاضیدان، ستارهشناس و شاعر رباعیسرای ایرانی در دورهٔ سلجوقی است. گرچه جایگاه علمی خیام برتر از جایگاه ادبی اوست ولی آوازهٔ وی مدیون نگارش رباعیاتش است که شهرت جهانی دارد.
با وجود آنکه رباعیات خیامبه بیشترِ زبانهای زنده برگردان شده، آوازهٔ وی در غرب بیشتر مدیون ترجمهٔ رباعیات او توسط ادوارد فیتزجرالد به زبان انگلیسی است.
یکی از برجستهترین کارهای وی را میتوان سروسامان دادن و سرپرستی محاسبات گاهشماری ایران در زمان وزارت خواجه نظامالملک، که در دورهٔ پادشاهی ملکشاه سلجوقی بود، دانست؛ محاسبات منسوب به خیام در این زمینه، هنوز معتبر است و دقتی به مراتب بالاتر از گاهشماری میلادی دارد.
وی در ریاضیات، نجوم، علوم ادبی، دینی و تاریخی استاد بود. نقش خیام در حل معادلات درجهٔ سوم و مطالعاتش دربارهٔ اصل پنجم اقلیدس نام او را بعنوان ریاضیدانی برجسته در تاریخ علم ثبت کردهاست.
شماری از تذکرهنویسان، خیام را شاگرد ابنسینا و شماری نیز وی را شاگرد امام موفق نیشابوری خواندهاند. صحت این فرضیه که خیام شاگرد ابنسینا بودهاست، بسیار دور از ذهن مینماید، زیرا از دیدِ زمانی با هم دگرگونیِ زیادی داشتهاند. خیام در جایی ابنسینا را استاد خود میداند، ولی این استادی ابنسینا، جنبهٔ معنوی دارد.