در مقاله قبل اشاره کردیم که سیستم دفاع غیر اختصاصی در هنگام جراحت های پوستی که باعث ورود میکروبها به بدن می شوند، به

سرعت وارد عمل می شود و به سایر سلول های ایمنی پیام فراخوان می فرستد. در این مقاله در این باره توضیح خواهیم داد.

کموتاکسی (Chemotaxis): به فرآیند حرکت سلولهای متحرک تحت تاثیر محرک های شیمیایی خارجی گفته می شود. کموتاکسی نقش مهمی در مبارزه سیستم ایمنی انسان در هنگام جراحت های پوستی و ورود عوامل خارجی به بدن ایفا می کند. مواد شیمیایی مختلفی می توانند باعث شروع کموتاکسی شوند. بخش مهمی از این مواد از سلول های آسیب دیده در پوست یا بافت مجروح شده ترشح می شوند. در حقیقت بدن با این روش پیام فراخوان و بسیج سلول های ایمنی به محل جراحت یا عفونت را صادر می کند. دیواره سلولی باکتریها و قارچها و نیز سم آنها نیز می توانند به عنوان ماده شیمیایی محرک عمل کنند و باعث شروع کموتاکسی گردند.

پس از دریافت پیام کموتاکسی، گلبول های سفید خون از طریق رگها به سمت محل جراحت یا عفونت می روند. گلبول های سفید ابتدا به دیواره رگهای کوچک می چسبند و سپس با انعطاف پذیری خاصی که دارند (والبته با هضم بخشی از دیواره عروق به کمک آنزیم های خود) از دیواره رگ عبور می کنند، وارد فضای خارج عروقی می شوند و به سمت محل جراحت یا تجمع باکتریها می روند. گلبول های سفید در این مرحله مواد شیمیایی خاصی را به داخل خون ترشح می کنند که خاصیت کموتاکسی دارند و به فراخوان سایر گلبول های سفید کمک می کنند.

در مرحله بعد گلبول های سفید به جسم خارجی در محل جراحت واکنش نشان می دهند. مثلا در مورد باکتریها و قارچها، گلبول های سفید اقدام به عمل بیگانه خواری (Phagocytosis) می نمایند. در این فرآیند، گلبول های سفید باکتریها را به درون خود می کشند و آنها را هضم می نمایند و اگر سلول مهاجم بزرگ باشد، چند سلول بیگانه خوار به آن متصل می شوند و دیواره سلول را پاره می کنند تا سلول از هم بپاشد. در مورد مواد خارجی مانند ذرات میکروسکوپی خاک که وارد پوست شده اند، اگر ذرات کوچک باشند توسط گلبولها تجزیه می شوند، ولی اگر بزرگ باشند سیستم دفاعی به دور آنها لایه ای به صورت کیست یا آبسه ایجاد می کند. کیست و آبسه ممکن است در طول زمان به طور خودبخود برطرف گردند یا نیاز به مداخله خارجی و برداشتن (مثلا به کمک جراحی) داشته باشند.
فرآیند کموتاکسی بسیار پیچیده است و پروتئین های کوچک و بزرگ بسیاری در آن دخالت دارند. از این رو برای تقویت سیستم کموتاکسی می توان از مکمل هایی که سیستم ایمنی را Boost می نمایند استفاده کرد. این مکمل ها دارای ترکیباتی نظیر ویتامین ها، آنتی اکسیدانها و اسیدهای چرب مفید مانند امگا ۳، پادتن های (ایمونوگلوبولین ها) طبیعی که از سرم و یا شیر حیوانات (معمولا گاو) استخراج می شوند و باکتری های مفید موسوم به پروبیوتیک ها (Probiotics) می باشند. مصرف این مکمل ها می تواند به تقویت فرآیند کموتاکسی و کل سیستم ایمنی کمک نماید.

https://teachmephysiology.com/immune-system/innate-immune-system/phagocytosis/
دکتر فرزاد فهیم تاش